Cmentarze i sztuka sepulkralna

Rozwój przestrzenny Rzeszowa który nastąpił na początku XX w. i w przeciągu ostatnich kilkunastu lat przełożył się również na zróżnicowanie zasobu sztuki sepulkralnej występującej dzisiaj na terenie miasta. Oprócz nekropoli o charakterze miejskim – Cmentarz Stary oraz na Pobitnie występują cmentarze dawnych wsi wchłoniętych przez rozrastające się miasto. Te dwie grupy mają inną charakterystykę. Cmentarze miejskie odzwierciedlają strukturę społeczną i posiadają przez to większy zasób cennych indywidualnych nagrobków. Natomiast na cmentarzach o metryce wiejskiej ich liczba jest mniejsza, występują za to rodzinne kaplice grobowe, których nie ma na Cmentarzu Starym czy Pobitnie. W związku z powyższym nie należy oceniać wszystkich nekropoli razem.

Cmentarz w Przybyszówce

Cmentarz w Przybyszówce powstał przed 1862 r.

Najstarszym ze znalezionych nagrobków na tej nekropolii jest stella z ok. 1890 r. (Władysław Łabędź Szameyt, zm. 1890) ze znanego już ze Starego Cmentarza zakładu Fabiana Hochstima z Krakowa. Wśród zasobu zabytkowych nagrobków dominują pomniki powstałe w 1 ćw. XX w., a stylistycznie są to głównie postumenty i stelle z krzyżami/krucyfiksami, obeliski. Dominują nagrobki z warsztatu Janików, wśród nich także postumenty z rzeźbami np. Marii (Jan Cisło, zm. 1918; rodziny Dąbrowskich, zm. 1919, 1920). Z rzeszowskich rzeźbiarzy jest także reprezentowany R. Nitka (np. nagrobek Apoloni Kidackiej, zm. 1937).