Urząd Miasta Rzeszowa

Dziecięcy wierszyk wpisywany do panieńskich pamiętników mówi:

Dwa serca złączone,
Klucz rzucony w morze,
Nikt nas nie rozdzieli,
Nawet Ty o Boże.
Ale i po śmierci dwojga kochających się serc nikt i nic nie rozdzieliło.

A jak było opowiem:

Synem założyciela rzeszowskiej magnackiej linii rodu Lubomirskich był Jerzy Sebastian hetman polny koronny (1) i marszałek wielki koronny (2). Ambitny magnat, który początkowo w czasie „potopu” (3) szwedzkiego opowiedział się po stronie króla Jana Kazimierza (4), a po wypędzeniu Szwedów zbuntował się przeciw królowi, przez co musiał z kraju uchodzić i zmarł na emigracji jako banita (5). Jego najstarszym synem był urodzony w roku 1648 w Rzeszowie książę Augustyn Hieronim Lubomirski, który w Polsce doszedł do jeszcze wyższych zaszczytów, godności i urzędów. Rodzice w dzieciństwie przeznaczyli go do stanu duchownego. Już w wieku trzynastu lat został opatem (6) w Tyńcu (7), która to godność w owych czasach przynosiła znaczne zyski.

Złożył ślubu zakonne w zakonie joannitów (8), studiował we Włoszech, gdzie wstąpił w szeregi zakonu Kawalerów Maltańskich (9). Jako rycerz i Kawaler Maltański ślubował całe swoje życie walczyć z Turkami. Tej przysięgi dotrzymał. Jako rycerz Maltański dosłużył się stopnia generała walcząc przez cały czas przeciwko Turkom. W wielkiej tajemnicy z obozu wojskowego pod Budą (część Budapesztu, stolicy Węgier) powrócił do kraju i ożenił się w wielkiej tajemnicy, wszak był jeszcze zakonnikiem z Konstancją du Alten Bokum. Konstancja Bokumówna była jego wielką i jedyną miłością. Zarówno polska szlachta, jak i przedstawiciele kościoła byli przeciwni temu małżeństwu. Urodził się także ich najstarszy syn Jerzy Ignacy, którego do chrztu trzymał król Jan III Sobieski (10). To waśnie ten król interweniował w sferach kościelnych i pomógł Lubomirskiemu uregulować sprawy osobiste i rodzinne. Hieronim Augustyn Lubomirski był bardzo odważnym żołnierzem, w Polsce walczył z Tatarami i Turkami pod dowództwem najpierw Hetmana, później króla Jana III Sobieskiego. W słynnej bitwie pod Wiedniem (11) dowodził husarią (12), której atak przełamał opór Turków, a oddziały Lubomirskiego jako pierwsze dotarły do murów Wiednia (13). Otrzymał tytuł Hetmana Wielkiego Koronnego (14). Z Konstancją z Bokumów miał trzech synów i dwie córki.

Lubomirscy wspierali finansowo ufundowane przez siebie kolegium pijarów i kościół pod wezwaniem Świętego Jana Chrzciciela i św. Krzyża.

Hetman zmarł w Rzeszowie na zamku 20 kwietnia 1706 roku. Pochowany został w grobach rodzinnych na zamku w Wiśniczu (15). Jego serce w ozdobnej urnie (16) uroczyście wmurowano w ścianę kościoła pijarskiego, obecnie przy ulicy 3 Maja w Rzeszowie. W trzy lata później, także serce zakochanej w nim Konstancji zostało umieszczone w tej samej niszy (17) w prezbiterium (19) kościoła zwanego studenckim. Miejsce to przykrywa czarna, marmurowa tablica z odpowiednią inskrypcją (18), herbami (20) Lubomirskich Szreniawa (21) i Bokumów – Paprzyca (22) oraz wyobrażeniem dwóch przytulonych do siebie serc.

1. hetman polny koronny – w okresie staropolskim funkcja dowódcza w wojsku polskim sprawowana nad wojskami koronnymi
2. marszałek wielki koronny – w okresie staropolskim funkcja cywilno–wojskowa
3. Potop szwedzki – Najazd Szwedów na Polskę w latach 1655 – 1660 wojska szwedzkie tak „zalały” kraj, że był porównywany do biblijnego potopu
4. król Jan Kazimierz – z dynastii (rodu) szwedzkiej Wazów, panował po swoim ojcu Zygmuncie III i bracie Władysławie IV
5. banita – wygnaniec, bez prawa powrotu do ojczyzny. Wyrok banicji wiązał się najczęściej z wyrokiem śmierci wydanym na banitę7.
6. opat - godność przełożonego klasztoru oo. benedyktynów, w tym przypadku godność honorowa
7. Tyniec - miejscowość nad Wisłą pod Krakowem w której znajduje się po dziś dzień jeden z najstarszych klasztorów benedyktyńskich w Polsce
8. Zakon joannitów - zakon rycerski powstały z bractwa przy szpitalu św. Jana Jerozolimskiego, początkowo siedziba mieściła się na wyspie Rodos, później na Malcie, przekształcony został w świecki zakon Kawalerów Maltańskich
9. Kawaler Maltański - członek zakonu Maltańskiego
10. Król Jan III Sobieski – król Polski pogromca Turków pod Wiedniem
11. Bitwa pod Wiedniem – 12 września 1683 roku stoczona pomiędzy wojskami sprzymierzonymi, w skład których wchodziły wojska austriackie i polskie dowodzone przez króla Jana III Sobieskiego z armią turecką dowodzoną przez Kara Mustafę
12. Husaria – Ciężkozbrojna jazda Polska z charakterystycznymi skrzydłami na plecach
13. Wiedeń – stolica Austrii
14. Hetman Wielki Koronny – najwyższa godność wojskowa w dawnej Polsce, najwyższy wódz
15. Wiśnicz, Nowy Wiśnicz – Gniazdo rodowe Lubomirskich, miasto na Pogórzu Karpackim w okolicy Tarnowa, w dawnym zamku Lubomirskich mieści się obecnie ciężkie więzienie
16. urna – naczynie, w którym umieszcza się cenne i ważne pamiątki, dokumenty, a także ludzkie prochy i serca
17. nisza – wnęka w ścianie
18. inskrypcja – ozdobny napis, najczęściej wyryty w kamieniu
19. prezbiterium – część kościoła w wielkim, głównym ołtarzem
20. herb – symbol, godło miasta, na przykład herbem Rzeszowa jest Krzyż Kawalerski
21. Szreniawa – Znak rodowy Lubomirskich według legendy jest to rzeka Szreniawa wijąca się w kształcie odwróconej dużej litery S
22. Paprzyca – herb rodu Bokumów przedstawiający koło młyńskie.

Marek Czarnota